<p class="ql-block">《道德經(jīng)》,春秋時期老子所著的哲學(xué)作品,又稱《道德真經(jīng)》《老子》《五千言》《老子五千文》,是中國古代先秦諸子分家前的一部著作,是道家哲學(xué)思想的重要來源。道德經(jīng)分上下兩篇,原文上篇《德經(jīng)》、下篇《道經(jīng)》,不分章,后改為《道經(jīng)》37章在前,第38章之后為《德經(jīng)》,并分為81章。[1]《道德經(jīng)》文本以哲學(xué)意義之“道德”為綱宗,論述修身、治國、用兵、養(yǎng)生之道,而多以政治為旨?xì)w,乃所謂“內(nèi)圣外王”之學(xué),文意深奧,包涵廣博,被譽為萬經(jīng)之王。[1]《道德經(jīng)》是中國歷史上最偉大的名著之一,對傳統(tǒng)哲學(xué)、科學(xué)、政治、宗教等產(chǎn)生了深刻影響。據(jù)聯(lián)合國教科文組織統(tǒng)計,《道德經(jīng)》是除了《圣經(jīng)》以外被譯成外國文字發(fā)布量最多的文化名著。被譽為“中華文化之源”“萬經(jīng)之王”。</p> <p class="ql-block">第一章</p><p class="ql-block">道可道,非常道。</p><p class="ql-block">名可名,非常名。</p><p class="ql-block">無,名天地之始;有,名萬物之母。</p><p class="ql-block">故常無,欲以觀其妙;常有,欲以觀其徼。</p><p class="ql-block">此兩者同出而異名,同謂之玄,玄之又玄,眾妙之門。</p> <p class="ql-block">第二章</p><p class="ql-block">天下皆知美之為美,斯惡已;</p><p class="ql-block">皆知善之為善,斯不善已。</p><p class="ql-block">故有無相生,難易相成,長短相形,高下相盈,音聲相和,前後相隨,恒也。</p><p class="ql-block">是以聖人處無為之事,行不言之教。</p><p class="ql-block">萬物作而弗始,生而不有,為而不恃,功成而弗居。</p><p class="ql-block">夫唯弗居,是以不去。</p> <p class="ql-block">第三章</p><p class="ql-block">不尚賢,使民不爭。</p><p class="ql-block">不貴難得之貨,使民不為盜。</p><p class="ql-block">不見可欲,使民心不亂。</p><p class="ql-block">是以聖人之治:</p><p class="ql-block">虛其心,實其腹;弱其志,強其骨。</p><p class="ql-block">常使民無知、無欲,使夫知者不敢為也。</p><p class="ql-block">為無為,則無不治。</p> <p class="ql-block">第四章</p><p class="ql-block">道沖而用之或不盈。</p><p class="ql-block">淵兮似萬物之宗,湛兮似若存。</p><p class="ql-block">吾不知誰之子,象帝之先。</p> <p class="ql-block">第五章</p><p class="ql-block">天地不仁,以萬物為芻狗。</p><p class="ql-block">聖人不仁,以百姓為芻狗。</p><p class="ql-block">天地之間,其猶橐龠乎?</p><p class="ql-block">虛而不屈,動而愈出。</p><p class="ql-block">多言數(shù)窮,不如守中。</p> <p class="ql-block">第六章</p><p class="ql-block">穀神不死,是謂玄牝。</p><p class="ql-block">玄牝之門,是謂天地根。</p><p class="ql-block">綿綿若存,用之不勤。</p> <p class="ql-block">第七章</p><p class="ql-block">天長地久。</p><p class="ql-block">天地所以能長且久者,以其不自生,故能長生。</p><p class="ql-block">是以聖人後其身而身先,外其身而身存。</p><p class="ql-block">非以其無私邪!</p><p class="ql-block">故能成其私。</p> <p class="ql-block">第八章</p><p class="ql-block">上善若水。</p><p class="ql-block">水善利萬物而不爭,</p><p class="ql-block">處眾人之所惡,</p><p class="ql-block">故幾於道。</p><p class="ql-block">居善地,心善淵,與善仁,言善信,政善治,事善能,動善時。</p><p class="ql-block">夫唯不爭,故無尤。</p> <p class="ql-block">第九章</p><p class="ql-block">持而盈之,不如其已;揣而銳之,不可長保。</p><p class="ql-block">金玉滿堂,莫之能守;富貴而驕,自遺其咎。</p><p class="ql-block">功遂身退,天之道也。</p> <p class="ql-block">第十章</p><p class="ql-block">載營魄抱一,能無離乎。</p><p class="ql-block">專氣致柔,能如嬰兒乎。</p><p class="ql-block">滌除玄覽,能無疵乎。</p><p class="ql-block">愛民治國,能無為乎。</p><p class="ql-block">天門開闔,能為雌乎。</p><p class="ql-block">明白四達(dá),能無知乎。</p> <p class="ql-block">第十一章</p><p class="ql-block">三十輻共一轂,當(dāng)其無,有車之用。</p><p class="ql-block">埏埴以為器,當(dāng)其無,有器之用。</p><p class="ql-block">鑿戶牖以為室,當(dāng)其無,有室之用。</p><p class="ql-block">故有之以為利,無之以為用。</p> <p class="ql-block">第十二章</p><p class="ql-block">五色令人目盲;五音令人耳聾;五味令人口爽;</p><p class="ql-block">馳騁畋獵,令人心發(fā)狂;難得之貨,令人行妨。</p><p class="ql-block">是以聖人為腹不為目,故去彼取此。</p> <p class="ql-block">第十三章</p><p class="ql-block">寵辱若驚,貴大患若身。</p><p class="ql-block">何謂寵辱若驚?</p><p class="ql-block">寵為下,得之若驚,失之若驚,是謂寵辱若驚。</p><p class="ql-block">何謂貴大患若身?</p><p class="ql-block">吾所以有大患者,為吾有身,及吾無身,吾有何患!</p><p class="ql-block">故貴以身為天下,若可寄天下。</p><p class="ql-block">愛以身為天下,若可托天下。</p> <p class="ql-block">第十四章</p><p class="ql-block">視之不見,名曰夷;</p><p class="ql-block">聽之不聞,名曰希;</p><p class="ql-block">博之不得,名曰微。</p><p class="ql-block">此三者,不可致詰,</p><p class="ql-block">故混而為一。</p><p class="ql-block">其上不皦,其下不昧。</p><p class="ql-block">繩繩不可名,複歸於物。</p><p class="ql-block">是謂無狀之狀,</p><p class="ql-block">無物之象,是謂惚恍。</p><p class="ql-block">迎之不見其首,隨之不見其後。</p><p class="ql-block">執(zhí)古之道,以禦今之有。</p><p class="ql-block">能知古始,是謂道紀(jì)。</p> <p class="ql-block">第十五章</p><p class="ql-block">古之善為道者,微妙玄通,深不可識。</p><p class="ql-block">夫唯不可識,故強為之容:</p><p class="ql-block">豫兮若冬涉川;</p><p class="ql-block">猶兮若畏四鄰;</p><p class="ql-block">儼兮其若容;</p><p class="ql-block">渙兮若冰之將釋;</p><p class="ql-block">敦兮其若樸;</p><p class="ql-block">曠兮其若穀;</p><p class="ql-block">混兮其若濁;</p><p class="ql-block">澹兮其若海;</p><p class="ql-block">飂兮若無止;</p><p class="ql-block">孰能濁以靜之徐清?</p><p class="ql-block">孰能安以動之徐生?</p><p class="ql-block">保此道者不欲盈。</p><p class="ql-block">夫唯不盈,故能蔽而新成。</p> <p class="ql-block">第十六章</p><p class="ql-block">致虛極,守靜篤。</p><p class="ql-block">萬物並作,吾以觀複。</p><p class="ql-block">夫物蕓蕓,各複歸其根。</p><p class="ql-block">歸根曰靜,靜曰複命。</p><p class="ql-block">複命曰常,知常曰明。</p><p class="ql-block">不知常,妄作兇。</p><p class="ql-block">知常容,容乃公,公乃全,全乃天,天乃道,道乃久,沒身不殆。</p> <p class="ql-block">第十七章</p><p class="ql-block">太上,不知有之;</p><p class="ql-block">其次,親而譽之;</p><p class="ql-block">其次,畏之;</p><p class="ql-block">其次,侮之。</p><p class="ql-block">信不足焉,有不信焉。</p><p class="ql-block">悠兮其貴言。功成事遂,</p><p class="ql-block">百姓皆謂:“我自然”。</p> <p class="ql-block">第十八章</p><p class="ql-block">大道廢,有仁義;</p><p class="ql-block">智慧出,有大偽;</p><p class="ql-block">六親不和,有孝慈;</p><p class="ql-block">國家昏亂,有忠臣。</p> <p class="ql-block">第十九章</p><p class="ql-block">絕聖棄智,民利百倍;</p><p class="ql-block">絕仁棄義,民複孝慈;</p><p class="ql-block">絕巧棄利,盜賊無有。</p><p class="ql-block">此三者為文,不足。</p><p class="ql-block">故令有所屬:見素抱樸,</p><p class="ql-block">少私寡欲,絕學(xué)無憂。</p> <p class="ql-block">第二十章</p><p class="ql-block">唯之與阿,相去幾何?</p><p class="ql-block">唯之與惡,相去若何?</p><p class="ql-block">人之所畏,不可不畏。</p><p class="ql-block">荒兮其未央哉!</p><p class="ql-block">眾人熙熙,如享太牢,如春登臺。</p><p class="ql-block">我獨泊兮,其未兆,沌沌兮如嬰兒之未孩。</p><p class="ql-block">儡儡兮若無所歸。</p><p class="ql-block">眾人皆有餘,而我獨若遺。</p><p class="ql-block">我愚人之心也哉,</p><p class="ql-block">俗人昭昭,我獨昏昏;</p><p class="ql-block">俗人察察,我獨悶悶。</p><p class="ql-block">眾人皆有以,而我獨頑且鄙。</p><p class="ql-block">我獨異於人,而貴食母。</p> <p class="ql-block">第二十一章</p><p class="ql-block">孔德之容,惟道是從。</p><p class="ql-block">道之為物,惟恍惟惚。</p><p class="ql-block">惚兮恍兮,其中有象;</p><p class="ql-block">恍兮惚兮,其中有物;</p><p class="ql-block">窈兮冥兮,其中有精。</p><p class="ql-block">其精甚真,其中有信。</p><p class="ql-block">自古及今,其名不去,以閱眾甫。</p><p class="ql-block">吾何以知眾甫之然哉?</p><p class="ql-block">以此。</p> <p class="ql-block">第二十二章</p><p class="ql-block">曲則全,枉則直,窪則盈,敝則新,少則得,多則惑。</p><p class="ql-block">是以聖人抱一為天下式。</p><p class="ql-block">不自見,故明;</p><p class="ql-block">不自是,故彰;</p><p class="ql-block">不自伐,故有功;</p><p class="ql-block">不自矜,故長。</p><p class="ql-block">夫唯不爭,故天下莫能與之爭。</p><p class="ql-block">古之所謂曲則全者,豈虛言哉?</p><p class="ql-block">誠全而歸之。</p> <p class="ql-block">第二十三章</p><p class="ql-block">希言自然。</p><p class="ql-block">故飄風(fēng)不終朝,驟雨不終日。</p><p class="ql-block">孰為此者?</p><p class="ql-block">天地。</p><p class="ql-block">天地尚不能久,而況於人乎?</p><p class="ql-block">故從於道者,同於道;</p><p class="ql-block">德者同於德;</p><p class="ql-block">失者同於失。</p><p class="ql-block">同於道者,道亦樂得之;</p><p class="ql-block">同於德者,德亦樂得之;</p><p class="ql-block">同於失者,失亦樂失之;</p><p class="ql-block">信不足焉,有不信焉。</p> <p class="ql-block">第二十四章</p><p class="ql-block">企者不立,跨者不行。</p><p class="ql-block">自見者不明;自是者不彰;</p><p class="ql-block">自伐者無功;自矜者不長。</p><p class="ql-block">其在道也,曰,餘食贅形。</p><p class="ql-block">物或惡之,故有道者不處。</p> <p class="ql-block">第二十五章</p><p class="ql-block">有物混成,先天地生。</p><p class="ql-block">寂兮寥兮,獨立而不改,周行而不殆,可以為天下母。</p><p class="ql-block">吾不知其名,強字之曰道,</p><p class="ql-block">強為之名曰大。</p><p class="ql-block">大曰逝,逝曰遠(yuǎn),遠(yuǎn)曰反。</p><p class="ql-block">故道大,天大,地大,人亦大。</p><p class="ql-block">域中有四大,而人居其一焉。</p><p class="ql-block">人法地,地法天,天法道,道法自然。</p> <p class="ql-block">第二十六章</p><p class="ql-block">重為輕根,靜為躁君。</p><p class="ql-block">是以君子終日行不離輜重,</p><p class="ql-block">雖有榮觀,燕處超然。</p><p class="ql-block">奈何萬乘之主,而以身輕天下!</p><p class="ql-block">輕則失根,躁則失君。</p> <p class="ql-block">第二十七章</p><p class="ql-block">善行無轍跡;善言無瑕謫;</p><p class="ql-block">善數(shù)不用籌策;善閉無關(guān)楗而不可開;</p><p class="ql-block">善結(jié)無繩約而不可解。</p><p class="ql-block">是以聖人常善救人,故無棄人;常善救物,</p><p class="ql-block">故無棄物,是謂襲明。</p><p class="ql-block">故善人者,不善人之師;</p><p class="ql-block">不善人者,善人之資。</p><p class="ql-block">不貴其師,不愛其資,</p><p class="ql-block">雖智大迷,是謂要妙。</p> <p class="ql-block">第二十八章</p><p class="ql-block">知其雄,守其雌,為天下溪。</p><p class="ql-block">為天下溪,常德不離,複歸於嬰兒。</p><p class="ql-block">知其白,守其黑,為天下式。</p><p class="ql-block">為天下式,常德不忒,複歸於無極。</p><p class="ql-block">知其榮,守其辱,為天下穀。</p><p class="ql-block">為天下穀,常德乃足,複歸於樸。</p><p class="ql-block">樸散則為器,聖人用之,則為官長。</p><p class="ql-block">故大制不割。</p> <p class="ql-block">第二十九章</p><p class="ql-block">將欲取天下而為之,吾見其不得已。</p><p class="ql-block">天下神器,不可為也。</p><p class="ql-block">為者敗之,執(zhí)者失之。</p><p class="ql-block">夫物或行或隨;或噓或吹;或強或羸;或挫或隳。</p><p class="ql-block">是以聖人去甚,去奢,去泰。</p> <p class="ql-block">第三十章</p><p class="ql-block">以道佐人主者,不以兵強天下,其事好遠(yuǎn)。</p><p class="ql-block">師之所處荊棘生焉。</p><p class="ql-block">大軍之後必有兇年。</p><p class="ql-block">善有果而已,不敢以取強。</p><p class="ql-block">果而勿矜,果而勿伐,果而勿驕,果而不得已,果而勿強。</p><p class="ql-block">物壯則老,是謂不道,不道早已。</p>