<p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">?在我的老家,哈爾濱市呼蘭區(qū)蓮花鎮(zhèn)孤榆樹(shù)村,生長(zhǎng)著一棵兩百余年的老榆樹(shù)。它是村子的胎記,是歲月的見(jiàn)證,更是我們這代人精神的燈塔。從幾戶窩棚到兩千余口人的家園,從艱難求索到繁榮興旺,它始終靜默佇立,將風(fēng)骨鑄入年輪,將品格融進(jìn)鄉(xiāng)愁。以下,便是這棵老榆樹(shù)的故事。</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">一、孤榆立標(biāo):厚重大氣的村魂印記</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">據(jù)爺爺講,前清年間,呼蘭最北的荒甸子上只有幾戶窩棚,因無(wú)名號(hào),大家望著那棵孤零零的榆樹(shù)提議:“就叫孤榆樹(shù)屯吧!”這名字一叫便是兩百多年,從幾戶人家到如今2200多口人的村落,老榆樹(shù)始終是全村最醒目的標(biāo)志。它高達(dá)25米多,胸徑需三四人合抱,皴裂的樹(shù)皮如老繭密布,卻依舊托著濃密的樹(shù)冠,像座沉默的碑矗立在村北的大地里。外鄉(xiāng)親友尋路,只要提“那棵幾人抱不過(guò)來(lái)的老榆樹(shù)”,就能被領(lǐng)到村子里——它早已不是普通的樹(shù),而是刻著“孤榆樹(shù)村”名字的活坐標(biāo),藏著全村人對(duì)故土最深的認(rèn)同。</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">二、鐵骨經(jīng)霜:堅(jiān)韌不拔的樹(shù)性品格</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">作為東北耐寒耐旱的落葉喬木,老榆樹(shù)的堅(jiān)韌刻在骨子里。它根系發(fā)達(dá),能深扎地下尋水,哪怕貧瘠土地也能扎穩(wěn)根基;頂風(fēng)冒雪從不彎腰,數(shù)九寒冬里,楊樹(shù)柳樹(shù)早蔫了氣焰,它卻讓枝椏裹著冰棱仍向天空伸展,開(kāi)春又最早憋出嫩綠的芽,把春信遞到每家窗臺(tái)。爸爸總和我們說(shuō):“這樹(shù)跟咱東北人一個(gè)脾氣,抗造!”它的木質(zhì)堅(jiān)硬如鐵,被稱作“榆木疙瘩”,正是這份硬氣,讓它在風(fēng)雨中站了兩百多年,也教會(huì)村里人:過(guò)日子就得有股不服輸?shù)膭艃骸?lt;/span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">三、舍身哺民:奉獻(xiàn)一生的濟(jì)世情懷</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">老榆樹(shù)的奉獻(xiàn),寫在村里幾代人的記憶里。50到70年代,農(nóng)村缺鋼鐵,它的枝椏成了“硬通貨”——生產(chǎn)隊(duì)的車轅、車轱轆,各家的面板、板凳,都帶著它的紋路,憑著堅(jiān)硬耐腐的特質(zhì),撐起了柴米油鹽的日子。三年自然災(zāi)害時(shí),滿樹(shù)橢圓的榆錢更是救命糧,爺爺常念叨“一棵老榆樹(shù)頂半畝田”,大人摘、娃娃撿,摻進(jìn)苞米面蒸成窩窩頭,苦澀里的清甜救活了不少人。缺醫(yī)少藥的年月,它還是“老郎中”:樹(shù)皮熬水去火,鮮葉搗汁消瘡,默默把皮、葉、汁都變成護(hù)佑村民的“藥方”,把自己活成了村子的“靠山”。</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">四、百年長(zhǎng)青:福壽綿長(zhǎng)的生命傳奇</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">在東北的樹(shù)木里,老榆樹(shù)的長(zhǎng)壽堪稱傳奇。若無(wú)意外,-般的都能活到百年,楊樹(shù)易老、柳樹(shù)易折,唯有它能歷經(jīng)百年風(fēng)雨仍枝繁葉茂。孤榆樹(shù)村這棵老榆樹(shù),從前清活到今天已有兩百多年,見(jiàn)證了窩棚變磚房、幾戶變百戶的變遷。它春天掛綠如翡翠,夏天濃蔭遮半畝,秋天葉鋪金毯,冬天骨立傲雪,年年歲歲用生機(jī)告訴人們:扎根土地、耐住時(shí)光,就能活出厚重。村民說(shuō)它“自帶福氣”,枝上的榆錢像串串銅錢,風(fēng)一吹像在喚“財(cái)運(yùn)亨通”,這份長(zhǎng)壽,早已成了村子“日子興旺”的象征。</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">五、年輪刻史:見(jiàn)證滄桑的活態(tài)豐碑</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">老榆樹(shù)的每一圈年輪,都刻著村子的歷史。它見(jiàn)過(guò)前清馬隊(duì)從泥河畔走過(guò),聽(tīng)過(guò)民國(guó)商號(hào)的吆喝,更記得日本侵華時(shí)的屈辱——當(dāng)年開(kāi)拓團(tuán)亂砍濫伐,要?jiǎng)舆@棵樹(shù)時(shí),全村人抄起鋤頭護(hù)在樹(shù)下,樹(shù)身被砍的深痕如今長(zhǎng)成鼓包,像塊記功章。它看著人民公社生產(chǎn)隊(duì)的紅旗升起,陪著村民熬過(guò)饑荒,又迎來(lái)如今的汽車洋房。兩百多年來(lái),它把戰(zhàn)亂與和平、貧窮與興旺都藏進(jìn)樹(shù)紋里,成了不用文字書寫的史書。對(duì)村民而言,它不僅是樹(shù),更是連接過(guò)去與現(xiàn)在的紐帶,是提醒后人“不忘來(lái)路、守住根骨”的活態(tài)豐碑。</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">六、學(xué)做榆者:傳承風(fēng)骨的精神接力</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">站在老榆樹(shù)下,望著它粗裂的軀干托舉著漫天濃綠,便懂了何為“做人當(dāng)如樹(shù)”。學(xué)它的堅(jiān)韌不拔一一頂?shù)米★L(fēng)雪、耐得住貧瘠,把根扎進(jìn)實(shí)處,任世事變遷,自有不折的脊梁;學(xué)它的無(wú)私奉獻(xiàn)——不吝枝椏、傾盡所有,把自己活成別人的依靠,在歲月里沉淀出“予人溫暖”的分量;更學(xué)它的胸懷寬廣一一容得下過(guò)往的傷痕,也盛得下新生的希望,用兩百年的沉默告訴我們:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">真正的強(qiáng)大,是歷經(jīng)滄桑仍向光生長(zhǎng),是見(jiàn)過(guò)苦難仍愿滋養(yǎng)人間。</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">?? ?? ?? ?? ?? </p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">?這些年,村里的人越來(lái)越少,老榆樹(shù)卻依然站在那里。它的根須早已和這片土地的血脈相連,樹(shù)下的石磨盤磨平了棱角,樹(shù)身上的紅布條褪了顏色,可每逢年節(jié),總有人來(lái)掛上新的……</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">爺爺和祖輩、爸爸媽媽睡在距老榆樹(shù)一公里的地方,他們每天都能看見(jiàn)陪伴他們一生的老榆樹(shù)??</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">如今,我的哥哥和他的兩個(gè)兒子仍然居住在這里,耕種著與老榆隔道相望的那片肥沃的黑土地,收獲著金子般的大豆高梁….</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">我,每次回娘家都會(huì)去看這株老樹(shù)神,看它皴裂的樹(shù)皮,就像摸到了老家的筋骨。老榆樹(shù)教會(huì)我們的,從來(lái)不是高大挺拔的模樣,而是深扎泥土的實(shí)在,是頂風(fēng)冒雪的硬氣,是把自己活成別人靠山的溫暖。它站在那,就是在告訴我們:做人,就得像它這樣,活得有分量,活得有擔(dān)當(dāng),活得讓后人想起時(shí),心里暖暖的,亮亮的。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">或許有一天,村莊會(huì)變成地圖上陌生的名字,但老榆樹(shù)依然會(huì)站在那里。它的年輪里刻著闖關(guān)東的篳路藍(lán)縷,樹(shù)蔭下回蕩著東北鄉(xiāng)村的家長(zhǎng)里短。它不需要碑文,因?yàn)槊恳黄苠X、每一道裂痕,都是活著的歷史。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">2025 年8 月5 日于??城</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">?</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">孤榆樹(shù)長(zhǎng)歌</b></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">坭河岸邊草初萌,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">幾戶窩棚野煙輕。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">荒甸無(wú)名誰(shuí)作記?</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">孤榆獨(dú)立指村名。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">皴皮暗刻前清事,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">?巨冠高擎日月明。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">廿丈身軀撐碧落,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">三圍胸徑納風(fēng)清。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">根探九泉尋活水,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">枝凌千雪不屈旌。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">春來(lái)先綻胭脂蕾,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">冬去猶銜玉屑英。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">木質(zhì)堅(jiān)凝稱“疙瘩”,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">民心厚重寄深情。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">車轅犁柄承民業(yè),</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">炕桌條凳伴歲程。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">憶昔三年饑荒日,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">榆錢串串救蒼生。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">苞米面里摻清苦,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">窩窩頭中裹太平。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">更有皮層能入藥,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">瘡痍洗盡復(fù)康寧。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">倭刀曾向軀干劈,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">眾志成城護(hù)樹(shù)榮。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">深痕化作英雄印,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">風(fēng)雨難磨鐵骨聲。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">楊柳易凋松愧壽,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">此君兩百閱枯榮。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">春披翡翠垂錢串,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">夏展青篷庇稚嬰。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">秋卸金裳鋪野徑,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">冬呈傲骨立寒坪。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">年輪暗記興亡史,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">葉語(yǔ)輕吟歲月嶸。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">莫道尋常鄉(xiāng)土樹(shù),</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">?此身早已是圖騰。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">?</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">?</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">此圖由孤榆樹(shù)村會(huì)計(jì)嵇??波拍攝于2019 年5 月</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">?提起樹(shù),五零后的人們可能會(huì)想起家鄉(xiāng)的老榆樹(shù)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">哈爾濱別名很多也很雜:冰城、夏都、江城、丁香城、東方莫斯科、東方小巴黎、共和國(guó)之子、共和國(guó)長(zhǎng)子、天鵝項(xiàng)下的明珠等等。但是哈爾濱還有一個(gè)極少人知道的別名:榆都。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">?在八十年代以前,哈爾濱有百年以上的古榆超過(guò)3000棵,尚志公園最大樹(shù)齡達(dá)到近315 年。曾經(jīng)伐倒過(guò)一棵古榆,直徑1.8-2米左右。那些年前,榆樹(shù)遍及哈爾濱城鄉(xiāng)。所以在以前,哈爾濱還有榆都的稱呼。由于榆樹(shù)栽培的過(guò)程很復(fù)雜,生長(zhǎng)的速度較慢,無(wú)人愿意從事榆樹(shù)的繁殖。隨著樹(shù)種的不斷更新?lián)Q代,榆樹(shù)逐漸被淘汰?,F(xiàn)在已經(jīng)名不副實(shí),也很少有人提及,零零后的孩子們更沒(méi)有印象。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">?</span></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:22px;">此照片作者攝于2021 年冬</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:22px;"><span class="ql-cursor">?</span></b></p>