<p class="ql-block">月湖“十洲”韻事傳古今</p><p class="ql-block">月湖,被稱為“浙東鄒魯、江南明珠”。可以說月湖的文學(xué)氣質(zhì)全面形成于宋,發(fā)展于宋。</p><p class="ql-block">從唐貞觀到宋初,月湖一直作為城市蓄水湖而存在。第一個有史記載在月湖上營建“景觀”的人,名叫錢公輔,是北宋明州知州。他在柳汀之上建了一座眾樂亭,延請包括王安石、司馬光在內(nèi)共15位北宋文壇及政壇領(lǐng)袖,為這座亭子寫了20首詩,幫助寧波的月湖首次在“中樞”揚名,也開啟了詩化月湖的源頭。</p><p class="ql-block">北宋元佑八年(1093),明州遭遇旱情,知州劉淑及繼任者劉珵以工代賑,疏浚月湖,“環(huán)植松柳,復(fù)因其積土,廣為十洲”。完成這一工程的劉珵留下《詠西湖十洲詩》,一洲一詩,狀物寫景,十洲之名由此形成。這組詩得到了舒亶、陳瓘、王亙?nèi)说某?,?gòu)成月湖詩歌創(chuàng)作的第二波高潮。</p><p class="ql-block">隨著景觀的美化,兩宋時期,寧波多個世家大族擇居月湖之畔,史氏、樓氏等均在其中。史氏后人史守之曾以芳草洲上的碧沚為別業(yè),藏書讀書,并延請“淳熙四先生”中的楊簡、袁燮來碧沚講學(xué)。今芳草洲有1997年所立的“楊文元書院遺址碑”。</p><p class="ql-block">除了楊文元書院,兩宋月湖還存在著諸多書院,如松島上樓郁講學(xué)的“正議樓公講舍”,竹嶼上袁燮授課的“城南書院”,竹洲上沈煥、沈炳、呂祖儉開講的“竹洲三先生書院”等,都是兩宋寧波的主要書院。月湖學(xué)風(fēng)歷代賡續(xù),今竹洲之上的寧波二中,是為承續(xù)書香的“活化石”。</p><p class="ql-block">月湖可供尋訪的宋代遺跡,還有菊花洲上的水則碑亭。此碑最初由南宋丞相吳潛立,系古代著名水利設(shè)施,用以觀測城內(nèi)河道的水位?,F(xiàn)存兩塊“平”字水則,是我國現(xiàn)存為數(shù)不多的仍在原址、基本維持原貌的水則碑。</p><p class="ql-block">菊花洲另有今人復(fù)原的高麗使館一座。1999年,為配合寧波月湖景區(qū)的建設(shè)工程,考古工作者在菊花洲發(fā)掘了近1500平方米的遺址,清理出宋代建筑基址和都酒務(wù)作坊等遺跡,與寶奎巷史氏故里相鄰。今天的“高麗使館”“明州廳”“高麗廳”等展館內(nèi),展示了大量宋代明州與高麗往來的歷史資料,為一處月湖“海絲”史跡陳列廳。高麗使館另有兩塊“宋徽宗御筆碑”復(fù)制品,所述內(nèi)容與樓異主政明州時所處理的對高麗外交事務(wù)相關(guān),碑文用瘦金體書寫,史料性強(qiáng),宋碑原物現(xiàn)存海曙區(qū)集士港鎮(zhèn)廣德庵。</p> <p class="ql-block">宋·劉珵《詠西湖十洲》寧波海曙日月湖詩詞賞析</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">宋·劉珵</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">花嶼</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">淺深艷冶一枝枝,帶露臨風(fēng)不自持[1]。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">水上紅云真縹緲[2],多才卻憶退之詩</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">芳草洲</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">春水池塘空苒苒[4],長安古道倍依依。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">爭如綠向芳洲遍[5],不怨王孫去未歸[6]。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">柳汀</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">古渡隋堤千萬縷[7],年年折盡最長條[8]。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">誰知煙雨汀洲晚,閑舞東風(fēng)拂畫橋。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">竹嶼</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">翠云搖曳波心起,清影扶疏月際來[9]。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">結(jié)實終期丹鳳至,虛心聊映小桃開。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">煙嶼</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">閑伴曉云籠淺瀨[10],半和秋雨冪寒沙[11]。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">溶溶曳曳拖輕素[12],遮盡漁蓑與釣槎。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">芙蓉洲</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">翠幄臨流結(jié)絳囊[13],多情長伴菊花芳。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">誰憐冷落清秋后,能把柔姿獨拒霜。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">菊花洲</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">金蕊含香冒雨開,清無俗格絕塵埃。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">休嗟不及東籬下[14],也有幽人載酒來。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">月島</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">眾樂亭前月滿洲[15],雨余風(fēng)靜正中秋。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">桂華冷射千尋碧,十頃湖光爛不收[16]。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">雪汀</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">六出花輕巧剪裁[17],瑤林玉砌映南臺[18]。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">冰澌四面寒光合[19],疑有飛仙月下來。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">松島</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">恥隨楊柳嬌春色,厭近芙蕖遞暗香。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">直干凌霜終偃蹇[20],愿為一柱壯明堂。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">作者簡介 劉珵,字純父,曾知滑州、蘇州、邠州。宋紹圣(1094—1098)間兩任明州知府,嘗疏浚西湖,積土成為十洲。與舒亶等唱和。著有《宣城集》三卷,今佚。</p>