<p>宋神宗熙寧十年(1077年)四月,在離開密州任五個月后,蘇軾奉旨赴徐州太守任,時年41歲。徐州乃華夏九州之一,號稱五省通衢,軍事地位極其重要,治安狀況也堪憂。那個把大宋朝鬧的雞犬不寧的著名的水泊梁山,就近在咫尺。</p> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">蘇軾在《徐州上皇帝書》中這樣寫道:<b><i>其民皆長大,膽力絕人,喜為剽掠,小不適意,則有飛揚跋扈之心,非止為盜而已。漢高祖,沛人也;項羽,宿遷人也;劉裕,彭城人也;朱全忠,碭山人也;皆在今徐州數(shù)百里間耳。其人以此自負、兇桀之氣,積以成俗。</i></b>蘇軾乃一介文官,手無縛雞之力,他只身到這種民風彪悍、喜為剽掠的地方當父母官,對他來說,無異于是一場生死考驗。</h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">到任后,還沒等他分清東南西北,忽報黃河決口,洶涌的洪水,頃刻間就直逼徐州城下,河水迅速漫過護城大堤,徐州城危如累卵,倏忽間,全城百姓面臨滅頂之災。城里的達官顯貴們開始向城外逃命,老百姓也如無頭的蒼蠅,呼天搶地,到處亂竄,徐州城里一片大亂,局面幾近失控。</h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">滄海橫流,方顯英雄本色!蘇軾急速奔到城門前,沖著那些爭相向城外逃命的達官顯貴們大聲喊道:<b><i>富民出,民皆動搖,吾誰與守?吾在是,水絕不能敗城。</i></b>哪個不聽,吾老人家把你們這些龜兒子王八羔子統(tǒng)統(tǒng)就地正法!那些達官顯貴們,嚇得只好乖乖服從。哈哈,別誤會,蘇太守是不會罵人的,罵龜兒子王八羔子的是吾老人家。國難當頭,平時這些個賺的腦滿腸肥的家伙,想溜之乎也,不好使!朝陽群眾早就盯上你們了。</h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">蘇軾把人心穩(wěn)住后,他又趟著泥水去向當?shù)伛v軍求援。他頭戴草笠,身披蓑衣,拄著一條木棍,滿身滿臉都是泥水,臟乎乎的泥水,順著他那部有名的大胡子,滴滴答答地往下流淌。樣子看起來雖然狼狽之極,但卻掩不住蘇太守的一身凜然正氣。</h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">城防司令瞬間就被眼前這位名滿天下的文壇泰斗給感動了,他大聲說道:<b><i>太守猶不避涂潦,吾儕小人,當效命。</i></b>隨即帶領(lǐng)子弟兵,嗷嗷叫著,沖向抗洪的最前線。有了駐軍將士們的強力援助,蘇軾一顆懸著的心,多少就安定下來了??购槠陂g,蘇軾一直吃住在救災指揮部。他率領(lǐng)軍民,經(jīng)過45天的奮戰(zhàn),終于擋住了洪水,保住了徐州城,也保住了全城百姓的生命安全。</h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">百姓自然歡天喜地,舉城歡慶,感謝人民的蘇太守?;噬弦昌堫伌髳?,頒旨嘉獎,授予蘇子瞻為感動大宋的好干部稱號。通過這次抗洪救災,再一次向世人證明了,蘇子瞻確實是一個有著非凡工作能力,是一個符合時代發(fā)展的出色的好領(lǐng)導。</h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">在密州任上,蘇軾修建了一個超然臺,他常常登臺遠望,晃著頭捋著胡須,曰:樂哉游乎!</h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><br></h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">這一次在徐州治水成功,他當然要建一個更大、更高、看得更遠的樓了。于是,在城東門筑大樓,并堊以黃土,名之為黃樓。黃代表土,而土能克水,這是按中國道家五行學說而取的名字。重陽之際,一座以志抗洪勝利,永鎮(zhèn)水患的黃樓,巍然聳立在徐州城的黃河南岸。</h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">在黃樓落成儀式上,蘇軾登上巍巍的黃樓,看著腳下滾滾的黃河水,不禁感慨萬千。他在《黃樓致語口號》里寫道:</h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><b><i>百川反壑,五稼登場。初成百尺之樓,適及重陽之會。</i></b></h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><b><i>……</i></b></h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><b><i>一新柱石莊嚴闉,更值西風落帽辰。</i></b></h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><b><i>不用游從夸燕子,直將氣焰壓波神。</i></b></h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><b><i>山川尚繞當時國,城郭猶飄廣陌塵。</i></b></h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><b><i>誰憑闌干賞風月,使君留意在斯民。</i></b></h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">一場抗洪救災的勝利,使得徐州百姓萬民歸順,蘇軾在徐州的威望也如日中天,一些突出的社會問題,暫時得以掩蓋。而此時,蘇軾的心態(tài)卻極其冷靜。少年時知識分子的那份狂妄,早就換做了中年人該有的成熟。面對皇帝的嘉獎,同僚的恭維,他把治水之功勞,統(tǒng)統(tǒng)歸結(jié)于皇帝陛下的英明領(lǐng)導,及同僚的大力支持。他在《徐州謝獎諭表》里這樣寫道:</h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><i><b>奔走服勤,人臣之常事;褒稱勞勉,學者之至榮。自惟何人,乃辱斯語……。百堵皆作,蓋僚吏之劬勞;三板不沉,本朝廷之威德……。</b></i></h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><i><br></i></h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">這樣的蘇軾,誰不喜愛?</h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">徐州有一座著名的燕子樓,始建于唐朝。在這座燕子樓里,有一段男歡女愛、才子佳人的纏綿悱惻的愛情故事。但是說它著名,卻是因為唐朝大詩人白居易也摻乎到了這里面。這故事聽著挺上火的,跟各位看官也無關(guān),咱就不去理它了。</h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">蘇軾自然聽說過這故事。這一天,他閑著沒事,就溜達到了燕子樓。他在里面轉(zhuǎn)著,睹物思人。他想到了這座小樓的女主人關(guān)盼盼,想到了大詩人白居易,也想到了自己,不自覺地吟詠出了一首詞。然后他就搖搖頭,背著手,悵然地離開了燕子樓。</h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">哪知道,第二天徐州城的大街小巷里,人們都在唱“燕子樓空,佳人何在,空鎖樓中燕”。蘇軾有點蒙圈了,他心想,這首詞我還沒謄寫下來呢,怎么地球人就都知道了呢?一打聽才知道,原來燕子樓有一個更夫,他見蘇大人在樓里一邊轉(zhuǎn)圈,一邊嘴里嘟嘟囔囔,他就知道蘇大人肯定要有金句了。趕巧這個更夫粗通音律,他就在一旁偷偷的把這首詞記了下來,然后馬上拿出去找朋友得瑟去了。于是,這首《永遇樂》詞,第二天就傳遍徐州城了。</h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><i><b>明月如霜,好風如水,清景無限。曲港跳魚,圓荷瀉露,寂寞無人見。紞如三鼓,鏗然一葉,黯黯夢云驚斷。夜茫茫,重尋無處,覺來小園行遍。</b></i></h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><i><b>天涯倦客,山中歸路,望斷故園心眼。燕子樓空,佳人何在,空鎖樓中燕。古今如夢,何曾夢覺,但有舊歡新怨。異時對,黃樓夜景,為余浩嘆。</b></i></h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">在這首詞里,有一個“歸”字。據(jù)統(tǒng)計,在蘇軾流傳下來的三百多首詞里,“歸”字出現(xiàn)的頻率最高,一共出現(xiàn)了一百多次。此時的蘇子瞻,一定是對爾虞我詐的官場,早已心生厭倦。這時候,王安石的變法已宣告失敗。在變法過程中,蘇軾眼看著一大批朝廷命官,或被貶,或被抓,或茍且官場,或退隱林下。他自己這十幾年來,也是一直過著不斷外放的顛沛流離的生活。繼續(xù)做報國夢?最后的下場,自己可能就會成為被困死在樓中的孤燕。退隱林下?可能會像出籠的小鳥一樣,自由自在,可這又與士大夫的人生目標相悖。歸,而不歸,個中煩惱,局外人是很難感受到的。</h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">此時,他就像是一只站在高高山崗上的敏感的梅花鹿,即可以憑借自己頭上美麗繁茂的鹿角在鹿群里傲視群雄,又能實實在在地感受到,頭上這架美麗繁茂的鹿角,會給他帶來多么大的危險。果不出所料,蘇軾很快就陷入了一場牢獄之災。這是后話。</h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">大澇之后,必有大旱。第二年自開春后,老天爺一滴雨也不下,眼看著大地冒火,莊稼枯萎。一場旱災,可能會讓農(nóng)民顆粒無收,接下來就會有災民,就會出現(xiàn)匪患等諸多社會問題。必須要讓老天爺盡快下雨!蘇軾對祈雨有經(jīng)驗,也可能是蘇大學士筆頭子太厲害了,他寫給龍王的祈雨青詞,常常能感動龍王,各地的龍王都給足了他面子。他在鳳翔、在密州都能成功祈雨,這回在徐州,肯定也能如愿以償。</h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">他在《徐州祈雨青詞》里這樣說道:</h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">……</h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><i><b>若其賦政多辟,以謫見于陰陽;事神不恭,以獲戾于上下,臣實有罪,罰其敢辭。小民無知,大命近止。愿下雷霆之昭,分敕山川之神。朝隮寸云,暮洽千里。使歲得中熟,則民猶小康。</b></i></h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><i><br></i></h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">祈雨果然成功!果然皇天不負有心人。</h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">這樣的蘇軾,難道不是上天派來拯救滄桑的神嗎?</h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">祈雨成功后,必須要去謝雨,這就跟去廟里請愿、還愿一樣。在去城東石潭謝雨的路上,美麗的田園風光,使得躊躇滿志的蘇太守詩興大發(fā),他順口就詠出了五首《浣溪沙》?,F(xiàn)凈手摘錄,奉上兩首:</h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">其一:</h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><i><b>麻葉層層苘葉光,誰家煮繭一村香。隔離嬌語絡絲娘。</b></i></h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><i><b>垂白杖藜抬醉眼,捋青搗麨軟饑腸。問言豆葉幾時黃。</b></i></h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><i><br></i></h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">這一村香,不就是這位蘇太守心中向往的普通百姓的幸福生活嗎?</h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">其二:</h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><i><b>簌簌衣巾落棗花,村南村北響繰車。牛衣古柳賣黃瓜。</b></i></h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><i><b>酒困路長惟欲睡,日高人渴漫思茶。敲門試問野人家。</b></i></h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><i><br></i></h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">困了、累了、渴了,隨便找一戶百姓家,敲敲門,拱手說一聲叨擾,然后端起粗瓷大碗,與房主人擺上一會兒龍門陣。午后的暖陽曬在身上,舒服極了。蘇太守躺在葫蘆架下的藤椅里,搖搖晃晃地,睡著啦。</h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">“徐州太守蘇軾,在百忙之中,親臨農(nóng)村第一線,宣傳抗旱斗爭新經(jīng)驗,并與農(nóng)民兄弟親切話談,向農(nóng)民兄弟送去了朝廷的親切關(guān)懷?!钡诙欤按笏卧鐖蟆痹陬^版刊登出了這則新聞,蘇太守又大大地火了一把。</h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">徐州有個云龍山,山上有個招鶴亭,云龍山招鶴亭,因為蘇軾的《放鶴亭記》而聞名天下。蘇軾在《放鶴亭記》里這樣寫道:</h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">……</h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><i><b>鶴飛去兮,西山之缺,高翔而下覽兮,擇所適。翻然斂翼,宛將集兮,忽何所見,矯然而復擊。獨終日于澗谷之間兮,啄蒼苔而履白石。</b></i></h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><i><b>鶴歸來兮,東山之陰,其下有人兮,皇冠草屨,葛衣而鼓琴。躬耕而食兮,其馀以汝飽。歸來歸來兮,西山不可以久留。</b></i></h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">在這篇文章里,蘇軾提到了國君,提到了隱士,說到了鶴之超脫世俗,也講到了酒能帶來之巨大危害。欣然坦白了自己雖然有政治上不得意的失落,但卻從不失志,有闊達高遠的情懷。</h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">有人說,蘇軾寫《放鶴亭記》,是在自比那文中之鶴。</h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">可這樣的蘇軾,豈止是一只西山之鶴能與之相比的哪?</h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">蘇軾有四個著名的學生,號稱“蘇門四學士”。其中最有名的兩個學生,秦觀、黃庭堅,都是大宋朝赫赫有名的詩人、詞人、畫家、書法家,他們就是在徐州,被正式收入蘇門的。秦觀稱蘇軾:“生不愿封萬戶侯,但愿一識蘇徐州?!秉S庭堅說“青松出澗壑”,將蘇軾喻為崖上青松,說自己為“小草有遠志”,自比深谷里的小草,希望能伴高大的青松。</h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><br></h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">蘇軾身邊的朋友,大多都是秦、黃這些才高八斗,品質(zhì)高尚的人物,這正說明了蘇軾的人品和學識,更是超一流的優(yōu)秀。</h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">蘇子瞻稱得上“馬中良駒,人中龍鳳”嗎?</h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">一首《陽關(guān)曲》,總能讓人聯(lián)想到王維的那句“西出陽關(guān)無故人”,那種惜別、寂寞、夾雜著的淡淡的憂愁,聽了會讓人唏噓不已。蘇軾在徐州任上,也填了一首《陽關(guān)曲》,“東坡酒酣,自歌古陽關(guān)”,且聽他的心聲:</h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><i><b>受降城下紫髯郎,戲馬臺南舊戰(zhàn)場。</b></i></h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><i><b>恨君不取契丹首,金甲牙旗歸故鄉(xiāng)。</b></i></h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">龍榆生校箋的《東坡樂府箋》,一共收錄了344首詞,唯有這首《陽關(guān)曲》,殺氣最重。這種詞風,在蘇軾的所有作品中,實屬罕見。聯(lián)想到馬上要發(fā)生的震動朝野的“烏臺詩案”,這首《陽關(guān)曲》,是在向世人透露什么信息嗎?</h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">戰(zhàn)斗到底,捍衛(wèi)榮譽,這就是不一樣的蘇子瞻!</h3> <p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">蘇軾又調(diào)任了,在徐州任上還不到兩年,他又要走了!他用一首《江城子》,含淚向為他送行的百姓辭行。</h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><i><b>天涯流落思無窮。既相逢,卻匆匆。攜手佳人,和淚折殘紅。為問東風余幾許,春縱在,與誰同?</b></i></h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><i><b>隋堤三月水溶溶。背歸鴻,去吳中?;厥着沓?,清泗與淮通。欲寄相思千點淚,流不到,楚江東。</b></i></h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;"><i><br></i></h3><p style="white-space: normal; -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.301961); -webkit-text-size-adjust: auto;">再見,各位父老鄉(xiāng)親!別了,徐州!</h3>