<p class="ql-block">司空圖(837~908)晚唐詩人、詩論家。字表圣,自號知非子,又號耐辱居士。祖籍臨淮(今安徽泗縣東南),自幼隨家遷居河中虞鄉(xiāng)(今山西永濟(jì))。唐懿宗咸通十年(869年)應(yīng)試,擢進(jìn)士上第,天復(fù)四年(904年),朱全忠召為禮部尚書,司空圖佯裝老朽不任事,被放還。后梁開平二年(908年),唐哀帝被弒,他絕食而死,終年七十一歲。司空圖成就主要在詩論,《二十四詩品》為不朽之作?!度圃姟肥赵娙怼?lt;/p> <p class="ql-block">二十四詩品</p><p class="ql-block">司空圖詩歌理論作品</p><p class="ql-block">《二十四詩品》是唐代詩人司空圖。創(chuàng)作的一部古代詩歌美學(xué)和詩歌理論專著,形式上由二十四首四言詩組成,因此又名“詩品二十四則”。這是探討詩歌創(chuàng)作,特別是詩歌美學(xué)風(fēng)格問題的理論著作。它繼承了前人的美學(xué)思想,以自然淡遠(yuǎn)為審美基礎(chǔ),囊括了諸多詩歌藝術(shù)風(fēng)格和美學(xué)意境,將詩歌所創(chuàng)造的風(fēng)格、境界分為二十四類。每種都以十二句四言詩加以說明,形式整飭。</p><p class="ql-block">這二十四首詩不僅形象地概括和描繪出各種詩歌風(fēng)格的特點(diǎn),而且從創(chuàng)作的角度深入探討了各種藝術(shù)風(fēng)格的形成,對詩歌創(chuàng)作、評論與欣賞等方面有積極的貢獻(xiàn),既為當(dāng)時詩壇所重視,也對后世產(chǎn)生了影響。</p> <p class="ql-block">二十四詩品原文</p><p class="ql-block">雄渾</p><p class="ql-block">大用外腓1,真體內(nèi)充2。</p><p class="ql-block">反虛入渾3,積健為雄。</p><p class="ql-block">具備萬物,橫絕太空。</p><p class="ql-block">荒荒油云,寥寥長風(fēng)。</p><p class="ql-block">超以象外,得其環(huán)中4。</p><p class="ql-block">持之匪強(qiáng)5,來之無窮。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">詞句注釋</p><p class="ql-block">1.大用外腓(féi):巨大功用庇護(hù)于外。腓,庇護(hù)。</p><p class="ql-block">2.真體內(nèi)充:純真體質(zhì)充實(shí)于內(nèi)。形容雄渾之氣包舉詩文內(nèi)外。</p><p class="ql-block">3.返虛入渾:返回至虛空渾沌境界。</p><p class="ql-block">4.超以象外,得其環(huán)中:詩之意味氣概已超越具局部具體物象,而得以實(shí)現(xiàn)其最大之自我完整世界。環(huán)中,世界。持之匪強(qiáng):并非勉強(qiáng)表現(xiàn)詩意。</p><p class="ql-block">5.持之匪強(qiáng):并非勉強(qiáng)維持此種意氣。匪,非,下同。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">沖淡6</p><p class="ql-block">素處以默7,妙機(jī)其微。</p><p class="ql-block">飲之太和8,獨(dú)鶴與飛。</p><p class="ql-block">猶之惠風(fēng),荏苒在衣。</p><p class="ql-block">閱音修篁,美曰載歸。</p><p class="ql-block">遇之匪深,即之愈希。</p><p class="ql-block">脫有形似,握手已違9。</p><p class="ql-block">注</p><p class="ql-block">6.沖淡:謙和淡泊。沖,謙和。</p><p class="ql-block">7.素處以默:以靜默樸實(shí)相處。素,樸實(shí)。</p><p class="ql-block">8.飲之太和:吸入太和之氣。太和,陰陽調(diào)和之氣。</p><p class="ql-block">9.脫有形似,握手已違:意謂不執(zhí)著于描寫事物之情景境界,只求意到而已,以此保持謙和淡泊格調(diào);故即令倘有文學(xué)描寫逼真形似處,亦剛剛下筆觸及,便又轉(zhuǎn)瞬離開。脫,倘若。違,離別,分離。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">纖秾10</p><p class="ql-block">采采流水11,蓬蓬遠(yuǎn)春12。</p><p class="ql-block">窈窕深谷13,時見美人。</p><p class="ql-block">碧桃滿樹,風(fēng)日水濱。</p><p class="ql-block">柳陰路曲,流鶯比鄰。</p><p class="ql-block">乘之愈往,識之愈真14。</p><p class="ql-block">如將不盡15,與古為新16。</p><p class="ql-block">注</p><p class="ql-block">10.纖秾(nóng):纖巧秾麗。</p><p class="ql-block">11.采采流水:流水盛足貌。采采,盛足貌。</p><p class="ql-block">12.蓬蓬遠(yuǎn)春:草木繁盛之廣闊春景。蓬蓬,繁盛貌。遠(yuǎn),廣遠(yuǎn)。</p><p class="ql-block">13.窈窕深谷:有神山谷。窈窕,深邃幽靜。</p><p class="ql-block">14.識之愈真:謂纖妙境將會認(rèn)識品味得更為真切。識,說秉筆事狀,將更加形神逼真。</p><p class="ql-block">15.如將不盡:意謂領(lǐng)略不盡,境界深遠(yuǎn),幽情無窮。將,古籍意義及其用法非常廣泛靈活,且有抽象用法,有率領(lǐng)、指揮,暗含使用、熟悉認(rèn)識這樣的意思。</p><p class="ql-block">16.與古為新:古往今來,“江山代有人才出”,各有創(chuàng)新,各見新意。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">沉著</p><p class="ql-block">綠林野屋,落日氣清。</p><p class="ql-block">脫巾獨(dú)步,時聞鳥聲。</p><p class="ql-block">鴻雁不來,之子遠(yuǎn)行。</p><p class="ql-block">所思不遠(yuǎn),若為平生17。</p><p class="ql-block">海風(fēng)碧云18,夜渚月明19。</p><p class="ql-block">如有佳語20,大河前橫21。</p><p class="ql-block">注</p><p class="ql-block">17.所思不遠(yuǎn),若為平生:所思之人似未遠(yuǎn)離,如同是平生長久相守一般。</p><p class="ql-block">18.云:輕云,碧天淡云。在于陪襯一種坦然的心境。</p><p class="ql-block">19.渚:水域中的沙石小洲,寫一種賞心的境遇。</p><p class="ql-block">20.佳語:美好的語句,指新得的詩篇。</p><p class="ql-block">21.大河前橫:是說詩思像大河在前,滔滔不絕。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">高古</p><p class="ql-block">畸人乘真22,手把芙蓉。</p><p class="ql-block">泛彼浩劫,窅然空蹤23。</p><p class="ql-block">月出東斗,好風(fēng)相從。</p><p class="ql-block">太華夜碧24,人聞清鐘。</p><p class="ql-block">虛佇神素25,脫然畦封26。</p><p class="ql-block">黃唐在獨(dú)27,落落玄宗28。</p><p class="ql-block">注</p><p class="ql-block">22.畸人乘真:高人乘真氣凌空翱翔。畸人,高人,言出《莊子》。</p><p class="ql-block">23.窅(yǎo):深遠(yuǎn)。</p><p class="ql-block">24.太華(huà):太華山,即西岳華山,在今陜西省渭南縣。</p><p class="ql-block">25.虛佇神素:精神清凈虛靈。神素,精神,虛佇,虛立,若有若無。</p><p class="ql-block">26.脫然畦(qí)封:超脫畦界。</p><p class="ql-block">27.黃唐:黃帝、唐堯。</p><p class="ql-block">28.落落玄宗:精神高尚,儼然玄妙圣人。落落,高尚貌。玄宗,玄圣。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">典雅</p><p class="ql-block">玉壺買春29,賞雨茅屋30。</p><p class="ql-block">坐中佳士31,左右修竹32。</p><p class="ql-block">白云初晴33,幽鳥相逐34。</p><p class="ql-block">眠琴綠陰,上有飛瀑。</p><p class="ql-block">落花無言,人淡如菊。</p><p class="ql-block">書之歲華35,其曰可讀。</p><p class="ql-block">注</p><p class="ql-block">29.玉壺:華貴的酒器。岑參《玉門關(guān)蓋將軍歌》:“燈前侍婢瀉玉壺,金鍾亂點(diǎn)野酡酥?!辟I春,即買酒。唐代名酒名多帶一春字,甚至以春字代酒,如稱燒春、大春、老春之類。</p><p class="ql-block">30.茅屋:別本多作茆屋,茆為茅的異體字,均屬形聲字,故改植為茅。</p><p class="ql-block">31.佳士:指賓客,略如劉禹錫《陋室銘》所云:“談笑有鴻儒,往來無白丁?!?lt;/p><p class="ql-block">32.修竹:挺拔俊秀的竹子,即前《沖淡》品所稱之“修篁”。</p><p class="ql-block">33.白云:此處對陰云講,謂雨霽的晴雨。</p><p class="ql-block">34.幽鳥:深山之鳥又為雨所禁,雨后放晴,其歡躍可知。司空圖《即事九首》(其三):“幽鳥穿籬去,鄰翁采藥回。云從潭底出,花向佛前開,”略近同一意境。</p><p class="ql-block">35.書:寫。歲華:韶光。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">洗煉</p><p class="ql-block">如礦出金,如鉛出銀。</p><p class="ql-block">超心煉冶,絕愛緇磷36。</p><p class="ql-block">空潭瀉春,古鏡照神。</p><p class="ql-block">體素儲潔,乘月返真。</p><p class="ql-block">載瞻星辰,載歌幽人。</p><p class="ql-block">流水今日,明月前身。</p><p class="ql-block">注</p><p class="ql-block">36.絕愛淄(zī)磷:斷絕對世俗一切污濁、澆薄事物之愛戀。淄,黑色。磷,音“吝”,薄。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">勁健</p><p class="ql-block">行神如空,行氣如虹。</p><p class="ql-block">巫峽千尋,走云連風(fēng)。</p><p class="ql-block">飲真茹強(qiáng),蓄素守中。</p><p class="ql-block">喻彼行健37,是謂存雄。</p><p class="ql-block">天地與立,神化攸同。</p><p class="ql-block">期之以實(shí),御之以終。</p><p class="ql-block">注</p><p class="ql-block">37.喻彼行?。骸吨芤住罚骸疤煨薪?,君子以自強(qiáng)不息”。喻,明白。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">綺麗</p><p class="ql-block">神存富貴38,始輕黃金。</p><p class="ql-block">濃盡必枯,淡者屢深。</p><p class="ql-block">霧馀水畔,紅杏在林。</p><p class="ql-block">月明華屋,畫橋碧陰。</p><p class="ql-block">金尊酒滿,伴客彈琴。</p><p class="ql-block">取之自足,良?xì)椕澜?9。</p><p class="ql-block">注</p><p class="ql-block">38.神存富貴:精神葆有富貴氣度。</p><p class="ql-block">39.良?xì)棧╠ān)美襟:極盡優(yōu)美襟懷。良,甚。殫,盡。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">自然</p><p class="ql-block">俯拾即是,不取諸鄰。</p><p class="ql-block">俱道適往40,著手成春。</p><p class="ql-block">如逢花開,如瞻歲新。</p><p class="ql-block">真與不奪41,強(qiáng)得易貧。</p><p class="ql-block">幽人空山,過雨采蘋。</p><p class="ql-block">薄言情悟42,悠悠天鈞43。</p><p class="ql-block">注</p><p class="ql-block">40.俱道適往:(有時筆下所寫恰合古人詩意)亦不過偶與古人同道而適往耳,乃自然而然,非刻意而為之也。適往,恰巧達(dá)到。</p><p class="ql-block">41.真與不奪:大自然之給予不可剝奪。</p><p class="ql-block">42.薄言:古詩發(fā)語詞。</p><p class="ql-block">43.天鈞:喻歲月之運(yùn)轉(zhuǎn)。鈞,制陶之轉(zhuǎn)盤曰鈞。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">含蓄</p><p class="ql-block">不著一字,盡得風(fēng)流。</p><p class="ql-block">語不涉難44,已不堪憂。</p><p class="ql-block">是有真宰45,與之沉浮。</p><p class="ql-block">如淥滿酒46,花時反秋。</p><p class="ql-block">悠悠空塵,忽忽海漚。</p><p class="ql-block">淺深聚散,萬取一收47。</p><p class="ql-block">注</p><p class="ql-block">44.語不涉難:言辭未涉及苦難。</p><p class="ql-block">45.真宰:宇宙之主宰者,造物主,此處指天意。言出《莊子·齊物論》:“若有真宰,而特不得其朕。”朕,跡象。白居易《和雨中花》:“真宰倒持生殺柄,閑物命長人短命。”</p><p class="ql-block">46.淥(lù):清酒。</p><p class="ql-block">47.萬取一收:讀者盡可采取萬千種不同領(lǐng)會,而總歸結(jié)于此一詞句中。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">豪放</p><p class="ql-block">觀花匪禁48,吞吐大荒。</p><p class="ql-block">由道反氣,處得以狂。</p><p class="ql-block">天風(fēng)浪浪,海山蒼蒼。</p><p class="ql-block">真力彌滿,萬象在旁。</p><p class="ql-block">前招三辰49,后引鳳凰。</p><p class="ql-block">曉策六鰲50,濯足扶桑51。</p><p class="ql-block">注</p><p class="ql-block">48.觀花匪禁:觀花尋美無所限制(形容豪放之態(tài))。匪,非,不。</p><p class="ql-block">49.三辰:日、月、星。</p><p class="ql-block">50.曉策六鰲:早晨鞭策東海六鰲。鰲,巨龜。古神話,渤海之東有五山,隨波上下往還。天帝使巨鰲十五輪番以首戴之,五山乃峙。</p><p class="ql-block">51.濯(zhuó)足扶桑:在扶桑神木下洗腳。古神話,扶桑,東海中神木名,日出其下。又:古國名,在中國之東二萬里,其地多扶桑木。后相沿代稱日本國。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">精神</p><p class="ql-block">欲返不盡52,相期與來。</p><p class="ql-block">明漪絕底53,奇花初胎。</p><p class="ql-block">青春鸚鵡,楊柳池臺。</p><p class="ql-block">碧山人來,清酒深杯。</p><p class="ql-block">生氣遠(yuǎn)出54,不著死灰。</p><p class="ql-block">妙造自然,伊誰與裁55。</p><p class="ql-block">注</p><p class="ql-block">52.欲返不盡,相期與來:雖欲返回,卻游興不盡,又相約同來。該精神振奮之態(tài)也。</p><p class="ql-block">53.明漪(yī)絕底:望清波于無底深澗中。</p><p class="ql-block">54.生氣遠(yuǎn)出:生命氣息廣遠(yuǎn)釋放。</p><p class="ql-block">55.伊誰:猶言“阿誰”。伊,語助詞。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">縝密</p><p class="ql-block">是有真跡56,如不可知。</p><p class="ql-block">意象欲生,造化已奇。</p><p class="ql-block">水流花開,清露未晞57。</p><p class="ql-block">要路愈遠(yuǎn),幽行為遲58。</p><p class="ql-block">語不欲犯59,思不欲癡。</p><p class="ql-block">猶春于綠,明月雪時60。</p><p class="ql-block">注</p><p class="ql-block">56.真跡:真切的蹤跡?;蛑冈娙说乃悸罚此^的詩思。</p><p class="ql-block">57.晞(xī):曬干。</p><p class="ql-block">58.要路愈遠(yuǎn),幽行為遲:此種精細(xì)縝密之描寫似乎離開主要通道更遠(yuǎn),如同在幽暗小道緩慢前行。</p><p class="ql-block">59.語不欲犯:遣詞造句不肯自相抵觸。犯,抵觸,沖突。</p><p class="ql-block">60.猶春于綠,明月雪時:如同春意參于綠色,明月照于雪時。比喻詩意縝密,和諧無隙。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">疏野</p><p class="ql-block">惟性所宅,真取不羈。</p><p class="ql-block">控物自富,與率為期61。</p><p class="ql-block">筑室松下,脫帽看詩。</p><p class="ql-block">但知旦暮,不辨何時。</p><p class="ql-block">倘然適意,豈必有為。</p><p class="ql-block">若其天放62,如是得之。</p><p class="ql-block">注</p><p class="ql-block">61.與率為期:與直率相約。</p><p class="ql-block">62.天放:放任自然。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">清奇</p><p class="ql-block">娟娟群松,下有漪流。</p><p class="ql-block">晴雪滿竹,隔溪漁舟。</p><p class="ql-block">可人如玉,步屧尋幽63。</p><p class="ql-block">載瞻載止,空碧悠悠,</p><p class="ql-block">神出古異,淡不可收。</p><p class="ql-block">如月之曙,如氣之秋。</p><p class="ql-block">注</p><p class="ql-block">63.屧(xiè):古代木底鞋。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">委曲</p><p class="ql-block">登彼太行,翠繞羊腸。</p><p class="ql-block">杳靄流玉,悠悠花香。</p><p class="ql-block">力之于時,聲之于羌64。</p><p class="ql-block">似往已回,如幽匪藏。</p><p class="ql-block">水理漩洑65,鵬風(fēng)翱翔66。</p><p class="ql-block">道不自器,與之圓方67。</p><p class="ql-block">注</p><p class="ql-block">64.聲之于羌:指羌笛曲調(diào)多幽咽曲折。</p><p class="ql-block">65.洑(fú):漩渦。</p><p class="ql-block">66.鵬風(fēng):扶搖旋轉(zhuǎn)之風(fēng),即龍卷風(fēng)。</p><p class="ql-block">67.道不自器,與之圓方:大道不如同器物限制自己于單一用途,而是隨同環(huán)境而方圓曲折,千變?nèi)f化。言出《禮記·學(xué)記》:“大道不器?!庇?,《論語·為政》:“君子不器?!迸c之圓方,隨之發(fā)生適應(yīng)性變化。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">實(shí)境</p><p class="ql-block">取語甚直,計(jì)思匪深。</p><p class="ql-block">忽逢幽人,如見道心。</p><p class="ql-block">清澗之曲,碧松之陰。</p><p class="ql-block">一客荷樵,一客聽琴。</p><p class="ql-block">情性所至,妙不自尋。</p><p class="ql-block">遇之自天,泠然希音68。</p><p class="ql-block">注</p><p class="ql-block">68.泠(líng)然希音:最為激越之音,便是無音。泠然,聲音清越。希,無。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">悲慨</p><p class="ql-block">大風(fēng)卷水,林木為摧。</p><p class="ql-block">適苦欲死,招憩不來。</p><p class="ql-block">百歲如流,富貴冷灰。</p><p class="ql-block">大道日往,若為雄才69。</p><p class="ql-block">壯士拂劍,浩然彌哀。</p><p class="ql-block">蕭蕭落葉,漏雨蒼苔。</p><p class="ql-block">注</p><p class="ql-block">69.大道若往,若為雄才:大道似已逝去,如今誰是繼道雄才?</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">形容</p><p class="ql-block">絕佇靈素,少回清真70。</p><p class="ql-block">如覓水影,如寫陽春。</p><p class="ql-block">風(fēng)云變態(tài),花草精神。</p><p class="ql-block">海之波瀾,山之嶙峋。</p><p class="ql-block">俱似大道,妙契同塵71。</p><p class="ql-block">離形得似,庶幾斯人72。</p><p class="ql-block">注</p><p class="ql-block">70.絕佇靈素,少回清真:消絕玄想,暫回真實(shí)。靈素,玄想。少,通“稍”,暫。</p><p class="ql-block">71.俱似大道,妙契同塵:所形容描寫之風(fēng)云、花草、海、山等景物皆似乎蘊(yùn)含自然大道,既妙合自然,又順同于世俗?!懊钇酢?,意謂妙合自然。</p><p class="ql-block">72.離形得似,庶幾(jī)斯人:離開對象形態(tài),而能描寫肖似,如此詩人也許可以。庶幾,與許可以。庶,幾,接近,差不多。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">超詣</p><p class="ql-block">匪神之靈,匪幾之微73。</p><p class="ql-block">如將白云74,清風(fēng)與歸。</p><p class="ql-block">遠(yuǎn)引若至,臨之已非。</p><p class="ql-block">少有道契75,終與俗違。</p><p class="ql-block">亂山喬木,碧苔芳暉。</p><p class="ql-block">誦之思之,其聲愈希。</p><p class="ql-block">注</p><p class="ql-block">73.匪幾之微:不是天機(jī)微妙。幾,同“機(jī)”,天機(jī)。微,奧妙、玄妙。</p><p class="ql-block">74.如將白云:如同伴隨白云。將,伴隨。</p><p class="ql-block">75.少有道契:年少時即有與道同心之根基。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">飄逸</p><p class="ql-block">落落欲往,矯矯不群。</p><p class="ql-block">緱山之鶴76,華頂之云77。</p><p class="ql-block">高人畫中,令色氤氳78。</p><p class="ql-block">御風(fēng)蓬葉,泛彼無垠。</p><p class="ql-block">如不可執(zhí),如將有聞。</p><p class="ql-block">識者已領(lǐng),期之愈分79。</p><p class="ql-block">注</p><p class="ql-block">76.緱(gōu)山之鶴:緱山在今河南偃師東南。</p><p class="ql-block">77.華:華山。</p><p class="ql-block">78.令色:美色。令,美好。</p><p class="ql-block">79.識者已領(lǐng),期之愈分:識詩者雖能領(lǐng)略名家之飄逸格調(diào),然若刻意期待己詩之飄逸則將反而距離更遠(yuǎn)。分,離。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">曠達(dá)</p><p class="ql-block">生者百歲,相去幾何。</p><p class="ql-block">歡樂苦短,憂愁實(shí)多。</p><p class="ql-block">何如尊酒,日往煙蘿。</p><p class="ql-block">花覆茅檐,疏雨相過80。</p><p class="ql-block">倒酒既盡,杖藜行歌。</p><p class="ql-block">孰不有古81,南山峨峨。</p><p class="ql-block">注</p><p class="ql-block">80.過:此處押平韻。下邊“杖藜行過”之“過”字押平韻與此同。</p><p class="ql-block">81.孰不有古:人誰無死?古,作古,死。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">流動</p><p class="ql-block">若納水輨82,如轉(zhuǎn)丸珠。</p><p class="ql-block">夫豈可道,假體如愚83。</p><p class="ql-block">荒荒坤軸,悠悠天樞。</p><p class="ql-block">載要其端84,載同其符85。</p><p class="ql-block">超超神明,返返冥無。</p><p class="ql-block">來往千載,是之謂乎86。</p><p class="ql-block">注</p><p class="ql-block">82.輨(guǎn):車轂外表之金屬包皮,此指水車轉(zhuǎn)軸。</p><p class="ql-block">83.夫豈可道?假體遺愚:此種世事萬物之自然流動,豈能真正全都表達(dá)出來?詩人皆不過借此流動實(shí)體之歌唱,而忘己之愚陋耳。</p><p class="ql-block">84.載(zài):句首助詞,無義。要(yāo):握。</p><p class="ql-block">85.符:形。</p><p class="ql-block">86.來往千載(zǎi),是之謂乎:詩人神思來往于古今千載,便是指此種流動格調(diào)呀!</p> <p class="ql-block">賞析</p><p class="ql-block">《二十四詩品》繼承了前人的美學(xué)思想,以自然淡遠(yuǎn)為審美基礎(chǔ),囊括了諸多詩歌藝術(shù)風(fēng)格和美學(xué)意境,將詩歌所創(chuàng)造的風(fēng)格、境界分類。它是探討詩歌創(chuàng)作,特別是詩歌美學(xué)風(fēng)格問題的理論著作。它不僅形象地概括和描繪出各種詩歌風(fēng)格的特點(diǎn),而且從創(chuàng)作的角度深入探討了各種藝術(shù)風(fēng)格的形成,對詩歌創(chuàng)作、評論與欣賞等方面有相當(dāng)大的貢獻(xiàn)。這就使它既為當(dāng)時的詩壇所重視,也對后來產(chǎn)生了極大的影響,成為中國文學(xué)批評史上的經(jīng)典名篇。</p><p class="ql-block">這組詩專談詩的風(fēng)格問題,在中國古代文學(xué)理論批評中,“風(fēng)格”多稱為“體”。司空圖在劉勰等前人探討的基礎(chǔ)上加以綜合提升,將詩的風(fēng)格細(xì)分為二十四種,即:雄渾、沖淡、纖秾、沉著、高古、典雅、洗煉、勁健、綺麗、自然、含蓄、豪放、精神、縝密、疏野、清奇、委曲、實(shí)境、悲慨、形容、超詣、飄逸、曠達(dá)、流動。每種都以十二句四言詩加以說明,形式整飭。</p><p class="ql-block">《二十四詩品》既是風(fēng)格論,又是意境論;但它描述的是二十四種風(fēng)格,卻不只是二十四種意境,如《典雅》品中就有春、夏、秋三種意境。就司空圖而言,可能在觀念上并沒有嚴(yán)格區(qū)分氣韻與意境的不同因?yàn)槎叨伎梢哉f是作品顯現(xiàn)的形態(tài)。他有時強(qiáng)調(diào)“思與境偕”,著眼的是意境;有時強(qiáng)調(diào)“韻外之旨”,著眼的是氣韻。但是,就《二十四詩品》對于詩學(xué)的實(shí)際貢獻(xiàn)而言,在于它通過描繪不同的意境來區(qū)劃二十四種風(fēng)格類型。因?yàn)槿艏兇庖酪饩沉⒄?,其?shí)很難確定有多少類型。</p><p class="ql-block">《二十四詩品》是一部文學(xué)批評著作,本身也是批評的文學(xué)作品——一組美麗的寫景四言詩,用種種形象來比擬、烘托不同的詩格風(fēng)格,頗得神貌,并在詩歌批評中建立了一種特殊的體裁。第十一品《含蓄》,是二十四品中寫得最有激情、最有文采的篇章之一,也是全書的主旨所在,它以蘊(yùn)藉雋永取勝,收到了“不著一字,盡得風(fēng)流”的效果。而第十二品《豪放》,則是在天風(fēng)浩蕩,海山茫茫的磅礴氣勢中,以宏偉的氣魄和昂揚(yáng)的激情擅場,充分表現(xiàn)了豪放這一風(fēng)格的特征,給人以風(fēng)云舒卷、意氣飛揚(yáng)的深刻感受。作者在篇章中,還特別注意文字聲韻上的技巧,讀起來氣韻貫通,流利暢達(dá),極富音樂美。</p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block">這組詩每一首都精美深邃,富于形象性、思辯性和哲理性。它是有無相生,虛實(shí)相形,主客相通,詩思諧和的全息圖像。它所敞開的可能性,具有極為豐富的“象外之象”和“韻外之致”、“味外之旨”。其表達(dá)形式較為單純,每品十二句,四字一句,但是表達(dá)的意義卻耐人尋味?!抖脑娖贰泛蛣③牡摹段男牡颀垺芬黄鸲紝χ袊膶W(xué)理論的發(fā)展做出了巨大的貢獻(xiàn)。但是,《文心雕龍》是采用駢體文進(jìn)行論述,而《二十四詩品》則全部是用工整的四言詩魚貫展開。在詩學(xué)或文論著述中,其語言表達(dá)方式也極具特色。</p><p class="ql-block">《二十四詩品》是盛唐詩歌各種美學(xué)風(fēng)格的概括和總結(jié),體現(xiàn)了司空圖對詩歌藝術(shù)多樣化的審美追求,是盛唐詩人的審美理想在詩學(xué)理論上的集中反映,它所描繪的二十四種詩歌風(fēng)貌,從不同角度揭示了詩歌的意境創(chuàng)造,對唐以后的美學(xué)和詩學(xué)產(chǎn)生了極為深遠(yuǎn)的影響?!抖脑娖贰返恼Q生,標(biāo)志著中國古典美學(xué)和詩學(xué)在理論上已經(jīng)步入成熟。在中國近古文學(xué)史上標(biāo)榜“性靈”與“神韻”的兩個重要流派,都從《二十四詩品》中尋找自己的理論依據(jù)?,F(xiàn)代學(xué)者研究中國文學(xué)批評史和中國美學(xué)史,也都把《二十四詩品》看作意境詮釋的典范。</p> <p class="ql-block"> <span style="font-size:18px;">唐·司空圖</span> 詩選 </p><p class="ql-block"> 中秋</p><p class="ql-block">閑吟秋景外,萬事覺悠悠。</p><p class="ql-block">此夜若無月,一年虛過秋。</p><p class="ql-block"> 重陽</p><p class="ql-block">菊開猶阻雨,蝶意切于人。</p><p class="ql-block">亦應(yīng)知暮節(jié),不比惜殘春。</p><p class="ql-block"> 樂府</p><p class="ql-block">五更窗下簇妝臺,已怕堂前阿母催。</p><p class="ql-block">滿鴨香薰鸚鵡睡,隔簾燈照牡丹開。</p><p class="ql-block"> 秋景</p><p class="ql-block">景物皆難駐,傷春復(fù)怨秋。</p><p class="ql-block">旋書紅葉落,擬畫碧云收。</p><p class="ql-block"> 杏花</p><p class="ql-block">詩家偏為此傷情,品韻由來莫與爭。</p><p class="ql-block">解笑亦應(yīng)兼解語,只應(yīng)慵語倩鶯聲。</p> <p class="ql-block"> 秋燕</p><p class="ql-block">從撲香塵拂面飛,憐渠只為解相依。</p><p class="ql-block">經(jīng)冬好近深爐暖,何必千巖萬水歸。</p><p class="ql-block"> 山中</p><p class="ql-block">全家與我戀孤岑,蹋得蒼苔一徑深。</p><p class="ql-block">逃難人多分隙地,放生麋大出寒林。</p><p class="ql-block">名應(yīng)不朽輕仙骨,理到忘機(jī)近佛心。</p><p class="ql-block">昨夜前溪驟雷雨,晚晴閑步數(shù)峰吟。</p> <p class="ql-block"> 重陽四首</p><p class="ql-block">檐前減燕菊添芳,燕盡庭前菊又荒。</p><p class="ql-block">老大比他年少少,每逢佳節(jié)更悲涼。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">雨寒莫待菊花催,須怕晴空暖并開。</p><p class="ql-block">開卻一枝開卻盡,且隨幽蝶更徘徊。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">青娥懶唱無衣?lián)Q,黃菊新開乞酒難。</p><p class="ql-block">長有長亭惆悵事,隔河更得對憑欄。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">白發(fā)怕寒梳更懶,黃花晴日照初開。</p><p class="ql-block">籬頭應(yīng)是蝶相報(bào),已被鄰家攜酒來。</p><p class="ql-block"> 王官二首</p><p class="ql-block">風(fēng)荷似醉和花舞,沙鳥無情伴客閑。</p><p class="ql-block">總是此中皆有恨,更堪微雨半遮山。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">荷塘煙罩小齋虛,景物皆宜入畫圖。</p><p class="ql-block">盡日無人只高臥,一雙白鳥隔紗廚。</p> <p class="ql-block"> 白菊三首</p><p class="ql-block">人間萬恨已難平,栽得垂楊更系情。</p><p class="ql-block">猶喜閏前霜未下,菊邊依舊舞身輕。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">莫惜西風(fēng)又起來,猶能婀娜傍池臺。</p><p class="ql-block">不辭暫被霜寒挫,舞袖招香即卻回。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">為報(bào)繁霜且莫催,窮秋須到自低垂。</p><p class="ql-block">橫拖長袖招人別,只待春風(fēng)卻舞來。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> 白菊雜書四首</p><p class="ql-block">黃昏寒立更披襟,露浥清香悅道心。</p><p class="ql-block">卻笑誰家扃繡戶,正薰龍麝暖鴛衾。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">四面云屏一帶天,是非斷得自翛然。</p><p class="ql-block">此生只是償詩債,白菊開時最不眠。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">狂才不足自英雄,仆妾驅(qū)令學(xué)販舂。</p><p class="ql-block">侯印幾人封萬戶,儂家只辦買孤峰。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">黃鸝囀處誰同聽,白菊開時且剩過。</p><p class="ql-block">漫道南朝足流品,由來叔寶不宜多。</p> <p class="ql-block">司空圖在群星璀璨的唐王朝,名氣無法與李白、杜甫等詩人相提并論,但在詩學(xué)方面,他的貢獻(xiàn)是舉足輕重的,尤其“韻外之致”學(xué)說,對后世影響非常大。其詩論以王孟韋柳一派為典型范式,并加以總結(jié)和升華,尤其關(guān)于禪宗思維方法的詩作,寫出體現(xiàn)主客體融合關(guān)系的超高藝術(shù)境界詩作,讓人嘆為觀止。</p><p class="ql-block">其實(shí)早在司空圖之前,唐朝詩人王昌齡,皎然就已經(jīng)接觸到詩歌如何超越題材追求更深遠(yuǎn)的意境的問題,但真正解決的詩人,是名氣較小的司空圖。他認(rèn)為,詩歌要有詩味,只有能辨別詩味的人,才能談?wù)撛姼璧膬?yōu)劣。通俗的講,讀詩并非只理解文字表面的意思,一定要了解文字背后的內(nèi)涵和精神層面,也就是是詩歌的韻味和趣味。</p> <p class="ql-block">新二十四詩品</p><p class="ql-block">于永森撰詩學(xué)理論</p><p class="ql-block">《新二十四詩品》,詩學(xué)理論創(chuàng)作專著,于永森撰,系唐代司空圖(或李嗣真)的經(jīng)典詩學(xué)著作《二十四詩品》的續(xù)作,先后發(fā)表于《華夏文壇》(2007年第1期)、《寧夏師范學(xué)院學(xué)報(bào)》(2011年第2期),最終收入《詩詞曲學(xué)談藝錄》一書(齊魯書社2011年版)。</p><p class="ql-block">簡介</p><p class="ql-block">《新二十四詩品》所體現(xiàn)的詩學(xué)思想,總體上是以“意境過時論”為構(gòu)思的。因此詩中諸品,既和司空圖的原作主要以消極、超逸、沖淡、陰柔為特色不同,而提倡以剛健積極為主的文學(xué)藝術(shù)境界——兩者的關(guān)鍵沖突在于,即使是在剛?cè)岵?jì)的統(tǒng)一認(rèn)識的基礎(chǔ)上,還存在著一個誰占主導(dǎo)地位的問題;又鮮明的相異于《人間詞話》里以“無我之境”為文學(xué)藝術(shù)的最高境界的做法,而提倡“無我之上之有我”即“大我”的境界,所謂“潑辣”、“豪放”諸品,其所依托的詩學(xué)思想乃即在此。整體上突破意境理論而提出新的審美理想,是當(dāng)代詩詞甚至文學(xué)擺脫困境的唯一出路。</p> <p class="ql-block">新二十四詩品</p><p class="ql-block">潑辣</p><p class="ql-block">天真爛漫,左家嬌女。未浸世俗,大美莫貯。譬如相思,唯予與汝。靈犀所至,壞笑無語。紅顏之怒,何其可沮。所遇非人,拂袖以去!</p><p class="ql-block">淋漓</p><p class="ql-block">有酒即飲,何妨微醺。驚艷美人,放蕩其心。聞樂則舞,激劍龍吟??椿ㄋ粒魏〔唤?。以狂以癡,亦古亦今。元?dú)饬鞑?,自響鳴琴。</p><p class="ql-block">爛漫</p><p class="ql-block">唯人所有,質(zhì)有余也。如花逼麗,其態(tài)如泄。內(nèi)全性情,外倩世冶。真金之色,難以摻假。浩然沛然,形神俱野。一旦識之,不可暫舍。</p><p class="ql-block">本色</p><p class="ql-block">不慣虛套,老未失真。與花獨(dú)語,以竹為鄰。物我一體,何貴其身。避惡不及,鋤草成頻。我行我素,任舌紛綸。其為則也,無損于人。</p><p class="ql-block">蘊(yùn)秀</p><p class="ql-block">室無長物,幽蘭繾綣。紅塵世俗,斯人多蹇。雖曰逢艱,其秀難掩。譬如靈光,時時而顯。自信若是,何須有辯。笑煞世人,看人每扁。</p><p class="ql-block">靈動</p><p class="ql-block">山青欲滴,流水濺濺。長蛇吐信,天地色變。老僧袒懷,大荒參禪。美女如花,如露如電。芳心之動,秋波乍轉(zhuǎn)。深幽之媚,微妙處顯。</p><p class="ql-block">性情</p><p class="ql-block">性好酌酒,對花每癡。時倚竹立,窈窕無思??椭恋翘?,議論參差。不枉物情,豈與人隨。中心爛漫,唯有自知。吟嘯所及,碧窗苔滋。</p><p class="ql-block">傳神</p><p class="ql-block">肴待者鹽,蛹化生蝶。秋波嫵媚,春風(fēng)獵獵。若不勝焉,淚沾于睫。期于會心,若將魂攝。妙哉其味,妻不如妾。點(diǎn)睛龍飛,神將形挾。</p><p class="ql-block">豪放</p><p class="ql-block">渾超物我,自臻至美。郁乎深情,行不由己。儒道取長,庸俗曷擬。氣蘊(yùn)于中,神無渣滓。荊卿無秦,紉針有技。其道樸素,圓滑贅耳。</p><p class="ql-block">天真</p><p class="ql-block">得天之全,不因俗失。性情純澈,皎皎其質(zhì)。譬如日流,譬若月出。一舉一動,情以為率。想象所至,安可自律。內(nèi)力周流,貞正誠實(shí)。</p><p class="ql-block">恣肆</p><p class="ql-block">酒須痛飲,情亦淋漓。興來不禁,興去猶癡。力透紙背,而后饒姿。靜若處子,動不拒奇。月夜吹笛,忽然生悲。心狂神似,芳草離離。</p><p class="ql-block">無復(fù)</p><p class="ql-block">蛹化為蝶,蜜可返花?其人云亡,其技永賒。創(chuàng)造之境,巔峰之奢。同一人也,時過亦差。吉光片羽,因是用夸。青出于藍(lán),日新為嘉。</p><p class="ql-block">細(xì)節(jié)</p><p class="ql-block">不復(fù)其境,細(xì)節(jié)是尚。茍一得此,神為之漾。體之世俗,其美萬狀。主之以情,藝超于匠。熔鑄一味,燦焉獨(dú)創(chuàng)。鳳凰涅槃,死灰之上。</p><p class="ql-block">深情</p><p class="ql-block">情之深也,植根于俗。以雅為調(diào),其葉未沃。罔事功計(jì),無憑喜辱。心心之應(yīng),情情之篤。惜哉世人,離情何酷。人歸于獸,唯其兩足。</p><p class="ql-block">虛實(shí)</p><p class="ql-block">以虛為蘊(yùn),實(shí)以為期。若不經(jīng)虛,實(shí)亦有疵。譬如男女,其欲也饑。半推半就,情調(diào)方滋。虛實(shí)變換,乃出奇姿。翼以想象,可大興之。</p><p class="ql-block">動靜</p><p class="ql-block">寓我則動,無我暫靜。萬物紛然,中心澈永。波譎云詭,花枝月影。神為之動,其態(tài)內(nèi)逞。靜常悟美,動觀其境。美人不來,無須延頸。</p><p class="ql-block">寫意</p><p class="ql-block">壺觴獨(dú)酌,素琴自揮。白云有態(tài),水繞翠微。佳人調(diào)笑,青春勝衣。與物俯仰,情暢神歸。每一剎那,轉(zhuǎn)瞬已非。大匠之作,隨處見機(jī)。</p><p class="ql-block">詼諧</p><p class="ql-block">道貌岸然,秦漢衣冠。世道圓滑,嚴(yán)肅艱難。為人以正,作文以酸。譬如在眾,戲謔遂歡。此中真義,筆底波瀾。五色斑駁,流美盤桓。</p><p class="ql-block">大俗</p><p class="ql-block">活水所自,莫坐枯禪。紅塵世俗,大美存焉。有人有人,孰知其妍。熙熙攘攘,大道趨圓。萬法歸一,獨(dú)得其全。與流與遷,肯為周旋。</p><p class="ql-block">意趣</p><p class="ql-block">佳人端嚴(yán),亦泥塑耳。必得其意,趣隨以俟。蒼蒼者山,茫茫者水。動靜殊態(tài),兩致并軌。廣庭情隘,深閨趣始。魚水和諧,中心自喜。</p><p class="ql-block">樸素</p><p class="ql-block">唯人最美,難得樸素。本自楚楚,原自難喻。拈花粲然,門外不悟。白衣淡淡,而麗花樹。裸裎驚艷,天地合趣。樸之為義,今其誰付?</p><p class="ql-block">夸張</p><p class="ql-block">雖或變形,妙得神似。難會其微,茍不如此。情之所鐘,西施莫比。瀟瀟碧竹,閑狂誰倚。為諷為刺,以反其美。非炫屠龍,無逞其技。</p><p class="ql-block">野性</p><p class="ql-block">性情樸野,源于內(nèi)心。水勢所向,情不可禁。戴枷而舞,跡非外尋。淤泥弗染,其美愈深。勃發(fā)浩如,對面似侵。山勢雖逼,不過蕭森。</p><p class="ql-block">最佳</p><p class="ql-block">茫茫大野,有一紅顏。若無人也,景可全刪。艷逸之女,秋水嬌蠻。不知其白,揮墨亦艱。小節(jié)不拘,曷解連環(huán)。箭在弦上,不中為慳!</p>